ტერზოპულოსის „ალარმე“, ანუ როგორია გემოვნებიანი ხელოვნება

 ყველანაირ <ხელოვნებას> ახასიათებს ძალზე არასახარბიელო თვისება, მის ქარცეცხლში ვით „სკილასა და ქარიბდას შორის“ (დიდი ნიკო ყიასაშვილის კალამბურივით:.) - ეხვევა; სხვადასხვანაირი ტემპერამენტის, მისწრაფების, მაღალი ინტელექტის, დაბალი ინტელექტის, გემოვნებიანი, უგემოვნო, პროტექციის პირმშო-უნიჭო, პროტექციის პირმშო-ნიჭიერი, მემკვიდრული გადმონაშთების უმწეო მსხვერპლნი და ბოლოს, ხელოვნების ქარცეცხლში ეხვევიან ისინიც, ვისაც შემოქმედებითი უნიკალური უნარები, თვითმყოფადი ნიჭიერება, რომელსაც ვერასდროს ვერაფერი გადაფარავს და ყოველთვის ღიად იგრძნობა - ზემო ჩამოთვლილი გარემოებების გარეშე აქვთ!

ჩვენი ქვეყნის სათეატრო ბაზარს რაც შეეხება, აგერ უკვე მერამდენე წელია - სულზე მოუსწრებს ხოლმე შემოდგომობით საერთაშორისო თეატრალური ფესტივალი (და თან ორი ერთბაშად), რომლის მიმდინარეობის ფარგლებში - ხელოვნების ნათელი სხივი კრთის მთელი ადგილობრივი სახელოვნებო საზოგადოების გულებში! ხელოვნების ნათელი სხივი, რომელსაც ესოდენ დიდი შვება მოაქვს და არა, დილეტანტიზმითა და გაუთავებელი მიმბაძველობით ნაკვები, სამსახურებრივი ფორმალური მოვალეობის აღმნიშვნელი (და აქ კიდევ ბევრი ზედსართავის მოშველიება შეიძლება) „ხელოვნების კეთების“ ხშირად შემაწუხებელი მცდელობა.

​

2022 წლის 15-16 ოქტომბერს, თეატრის მოყვარულ და არა მხოლოდ, საზოგადოებას საშუალება ჰქონდა ენახა, მიხეილ თუმანიშვილის სახელობის საერთაშორისო თეატრალური ფესტივალის - „GIFT“-ის ბერძნულ ფოკუსში, მარჯანიშვილის თეატრის დიდ სცენაზე - ბერძენი თეატრის რეჟისორის, პედაგოგისა და მკვლევრის თეოდოროს ტერზოპულოსის სპექტაკლი (Attis theatre) „ალარმე“ – (ალარმე პირდაპირი თარგმანით ნიშნავს განგაშს). კოსტიუმების მხატვარი: ლუკია, კომპოზიტორი: პანაიოტის ველიანიტის. ტექსტისა და სცენოგრაფიის ავტორი თავად რეჟისორია, ტექსტუალური ნაწილის ორიენტირი კი, სახელდობრ უნივერსალური, რადგან ის არ მოიცავს კონკრეტულ დროს, ენასა და ლოკალურობას, არამედ ინტერნაციონალური ჟღერადობისაა, წარსულის, აწმყოსა და მომავლის პასაჟებით აკინძული, ბილინგუალურად გადმოცემული... გარდა რეჟისორის მშობლიური/ბერძნული ენისა, დრამატული ტექსტი შეიცავს სარკასტულ ფრაგმენტებს ფრანგულ და ინგლისურ ენებზეც...
„ალარმე“ - მარიამ სტიუარტსა (აგლაი პაპა) და ელისაბედ პირველს (სოფია ჰილსი) შორის ვერბალური - სასტიკი პაექრობის ერთსაათიანი დროის მონაკვეთია და მოგვითხრობს ძალაუფლების დაუოკებელი წყურვილის შესახებ; ყველა დროის უწყვეტი უბედურების შესახებ!.. ქალების სახით გამოხატული ბრძოლა სისხლიანი ძალაუფლებისთვის, რომლებიც გეგონება, რომ უსქესო არსებებს წარმოადგენენ და სპექტაკლის მსვლელობისას თანდათან მეტაფორად გარდაიქმნება - <უსქესობის ლავირებული ხაზგასმა> როგორც ნებისმიერი სქესისთვის ერთნაირი სიმწვავით დამახასიათებელი ავადმყოფური მისწრაფება, მაშასადამე მოურჩენელი სტიგმა...

​

ჩემი თვალთახედვით <შექსპირული ტრაგედიის დიდბუნებოვნების> მიღწევა, უდიდესი ძალისხმევისა და მასშტაბური ენერგეტიკული ატმოსფეროს შემქმნელის - რეჟისორის ნიშანდობლივი და ასე უიშვიათესი უნარია...
დიახ, ორი ქალი და ერთი მამაკაცი-მთხრობელი (დავით მაღალდაძე-მალტეზე), ენიგმატური სტატიკურობით, ზედმიწევნითი დისციპლინითა და სისასტიკით, ჩუმი ხმის ინტონირებით, ხანაც ხმამაღალი ხმის რეგისტრიდან ტირილსა და სიცილში გადაზრდილი ინტონაციით, ან კიდევ პროტაგონისტ ელისაბედის მშვენივრად მჭრელი/სექსუალური ვოკალის რამდენიმეწუთიანი ტირადა - დაუვიწყარ, შემაძრწუნებელ და ამავე დროს მიმზიდველ ენერგეტიკას ქმნის ერთსაათიან ქრონომეტრაჟში...
კიდურების არმქონე მცოცავი პროტაგონისტები სცენაზე კვეთილ დიაგონალში, უსუსური, უუნარო სხეულების ალეგორიასაც გამოხატავენ... ბინძური ძალაუფლება, რომელიც ძირში კვეთს კიდურებს ყველა ტიპის იერარქიას და რომ სინამდვილეში უძრაობასა და ინფერნალურ სტაგნაციაში ამყოფებს <ძალაუფლებით მთვრალ> ქალსაც და კაცსაც, ანტიკურობიდან მოყოლებული დღემდე...

​

გეომეტრიული სიზუსტით გამოხატულ სტრუქტურაში მოქმედი გმირების ამბივალენტური და თან ძალიან ერთმანეთის მსგავსი პერვერზიული ბუნების, ვულგარული დაპირისპირების აპოგეა წარმოგვიდგება თვალწინ, როგორც ზოოლოგიური არქეტიპების - სტიუარტი/ვეფხვი და ელისაბედი/ლომის (კინაღამ) ჰომოეროტიკულობამდე მიყვანილი შერკინება, სადაც არავინაა გამარჯვებული და ორივე ერთნაირად კიდურებმოჭრილი-ამპუტირებულია... შესაბამისად, ვერც ფერტილურია და ფრიგიდულობის განცდით იტანჯება (ორაზროვანი კონოტაციით)!

 

სპექტაკლის ბოლო წამებში ქართულად ნათქვამი _„საით მიდიხარ? სად მიდიხარ?” - როგორც აბსოლუტური აპარტე, და შესაძლოა რიტორიკული თან ეგზისტენციალური კითხვაც მაყურებლისადმი, ესე იგი ფართო კონტექსტური მიმართვა ადამიანისადმი; დასაბამიდან დღემდე სამყაროში მცხოვრები ადამიანების მისია, ფუნქცია, მიზანი რა არის? - სად მივდივართ? რისთვის ვმოქმედებთ? რატომ ვარსებობთ საერთოდ? - მხოლოდ იმიტომ, რომ: ხან ვიცინოთ, ზოგჯერ ვიტიროთ, მერე ისევ ვიცინოთ და კვლავ ვიტიროთ(?!).
მსახიობების მაღალი საშემსრულებლო კლასი - მაყურებელთა აბსოლუტურ უმრავლესობას ჰიპნოზურად გათანგულ მდგომარეობაში ამყოფებს. ერთ საათიანი <ვერბალური ფოიერვერკის> შემხედვარე ქართველმა თეატრზე შეყვარებულმა მაყურებელმა კარგად დაინახა, უკვე არაერთხელ, თუ რამხელა მნიშვნელობა აქვს - მაღალპროფესიონალ მსახიობს, რომელიც რეჟისორის მთავარი ღირსებაა!.. ნიჭიერი რეჟისორი, რეგალიებისა თუ საუცხოო უნარების მქონე და ა.შ. - ვერაფერს იზამს სპექტაკლის კონცეფციით თუ გვერდით შესანიშნავი მსახიობი (მსახიობები) არ ჰყავს! ჩვენ ვიხილეთ, სრული სერიოზულობითა და პათეტიკანარევი გულისამაჩუყებელი რევერანსების გარეშე - სარეჟისორო და სამსახიობო ოსტატობის 55 წუთიანი მასტერკლასი.

​

პანდემიის დროს ონლაინ - განსაზღვრული დროის მონაკვეთით გასაჯაროებული ტერზოპულოსის „ტროელი ქალები“ ვინც ნახა, ის მიახლოებით მაინც ხვდება - რა სახის პროფესიონალთან და როგორი ენერგეტიკული ატმოსფეროს დიდოსტატთან გვაქვს შეხება...(!)

გადაპრანჭული პიეტეტის გარეშეც ძალიან ცხადია, რომ ტერზოპულოსის (უნიკალური) ინდივიდუალური მეთოდოლოგია, ვიზუალურ-სცენოგრაფიული <რაფინირებული სისადავე>, მსახიობთა ძლიერი ანსამბლი, ემოციათა თავდაუზოგავი კონდენსაცია, პედანტური დისციპლინირებულობა და კიდევ ბევრი რამ - მაყურებელში გრძნობათა რამხელა კასკადს უკეთებს პროვოცირებას... ჩემთვის გრძნობათა ამგვარი პროვოცირება მულტიკულტურულად მოიცავს - არისტოტელესეულ კათარსისსაც და ლემანისეული - პოსტდრამატული თეატრის მეტა-ენასაც…

 

ფოტო: ფესტივალ “GIFT”-ის სოციალური ქსელის გვერდიდან.