.......

 

თეორეტიკოს ჰანს ზელდმაირის მიხედვით: „ძლიერი შთაბეჭდილების გამომხატველ ქმნილებას საუკეთესოდ ისინი იგებენ, რომელთაც საშინელება ძვალ-რბილში უჯდებათ, თუნდაც მის წინააღმდეგ ბობოქრობდნენ, ვისაც ძრწოლა იპყრობს, ის არ გაჰყვირის „ბრავოს“ და არ ულოცავს ხელოვანს მის <ორიგინალურობას>.“
ყოველი სახელოვნებო ნაწარმოები მისსავე აღმქმელში - მსმენელში, მკითხველში, მაყურებელში… უნდა იწვევდეს სინგულარულ ინტერპრეტაციას. ამგვარი კოგნიტური შემოქმედებითი იმპულსის პროვოცირებას ახდენს „ძრწოლის გამომწვევი“ ხელოვნება, თეორეტიკოს ზელდმაირსაც თუკი დავესესხებით. მაგალითისთვის, ჩემთვის ეს არის, პანდემიის დროს ონლაინ ნანახი „ტროელი ქალების“ გენიალური და აბსოლუტურად განცალკევებით ქმნილი შემოქმედება და არა, როგორც დიდი ანტიკოსის რიგითი ინტერპრეტაცია... ბერძენი თეატრის რეჟისორის - თეოდოროს ტერზოპულოსის რეჟისურით და სულ ახლახანს (16.10.2022) ცოცხლად ნანახი, მისივე სპექტაკლი „ალარმე“... (ამ უკანასკნელზე, შედარებით მოგვიანებით, ვრცლად ვეცდები, რამეთუ მასშტაბური ენერგეტიკის მქონე ხელოვნებისგან დროითი დისტანციაც - ძალიან საჭირო მგონია...).

ჩემი დაკვირვებით, ძრწოლის გამოწვევა გულისხმობს; ქვეცნობიერი შრეების შერხევას და ცნობიერების რაციონალურ პლასტებთან ერთგვარ სინთეზს... სწორედ რომ, ამ დროს შეიძლება იყოს სახელოვნებო ნაწარმოები ნამდვილი., ნამდვილი ამ სიტყვის სემანტიკურობის სრული დატვირთვით.
პირადად მე, შევადარებდი ამ მდგომარეობას, ანუ აღმქმელ-რეციპიენტის პროვოცირებას ხელოვნების მიერ, სიყვარულის ზოგად დეფინიციას, (თუ გნებავთ, ყველანაირი სიყვარულის გაგებას) - როდესაც ადამიანის ცნობიერი ასპექტი(მხარე/გნებავთ, ვუწოდოთ ტოპოსი) აანალიზებს რა და ხვდება, რომ კონკრეტული N პიროვნება თურმე უყვარს... ეს კი, მაშინ ხდება, თუ კარგად დავუკვირდებით, როდესაც ჩვენი ცნობიერება, ესე იგი, ადამიანის რაციონალური გონება თანხმობაში მოდის - (უნისონშია) ქვეცნობიერთან. ადამიანის ქვეცნობიერში მუდმივად არსებული ხატებისა და ინტენციების ნაკრებთან აბსოლუტურ თანაზიარობას როცა განიცდის ჩვენი გონება, მხოლოდ მაშინ… ამბობს ყოველი ინდივიდი ხმამაღლა, რომ უყვარს N პიროვნებას მეორე N პიროვნება. / ან გრძნობს და ვერ ამბობს.
თუმცა აქვე უნდა გაიშიფროს შემდეგი წინააღმდეგობრივი ასპექტი ხელოვნებასთან მიმართებით. სიყვარულის ამგვარი დეფინიცირება (ჩემ მიერ აღქმული), მხოლოდ ერთხელ ხდება და მეტი არასდროს., - (ერთი კი ნამდვილად საგულისხმოა, სწორად მიხვედრა სჭირდება, კარმული პარტნიორებით რომ არ დავბინძურდეთ!) ხოლო ნამდვილი, ‘ძრწოლის გამომწვევი’ ხელოვნებ(ებ)ის შემთხვევაში, ყოველ ჯერზე უნდა მოხდეს, ანუ მრავალჯერ უნდა განიცდიდეს აღმქმელ-რეციპიენტი იმპულსის პროვოცირებას, რასაც მე ვუწოდებ - ნანახის შემთხვევაში ძლიერი შთაბეჭდილების რეზულტატად - ცნობიერისა და ქვეცნობიერის უნისონს...

ყოველი ხელოვნების ქმნილება, თუკი მისი არსებობა ‘გამართლებულია’ - უნდა შეეძლოს (ჩემივე სიტყვებით)

<მაგნეტური ფლუიდების> გამოწვევა ადამიანებში., საერთოდ არ აქვს მნიშვნელობა, რაიმე სახის კუთვნილებით, მაიდენტიფიცირებელ ფაქტორებს; ეთნოსს, კონფესიებსა და სხვა, თითქმის ყველასთან უნდა აღწევდეს და აფიქრებდეს, მუდამ თან სდევდეს, პერიოდულად მაინც...)))

რაც შეეხება სხვადასხვანაირი ხელოვნებების, ერთ-ერთ უმთავრეს მიმღებ-აღმქმელს, ანალიზატორს, ე.ი. ჩვენ შემთხვევაში ხელოვნების კრიტიკოსს, ის იმაზე მეტად სუვერენულია სუბსტანციურად თავის თავში, ვიდრე თავად ძველი ხელოვნების ნებისმიერი ინტერპრეტაციის მცდელობები, იმიტომ, რომ კრიტიკოსი, პირველ რიგში, საკუთარი მისწრაფებების, ინტერესებისა და გემოვნების მიხედვით (ფაქტობრივად, ძალზე ვოლუნტარისტულად!) ირჩევს ხელოვნების ნაწარმოებს ინდივიდუალური კვლევისთვის...
და ამ საქმიანობას, არა სუბორდინაციული, თუ მსგავსად ვიწროდ შეზღუდულ კონსტრუქციაში მოქცევით კი არ ანხორციელებს, მაგალითად განსხვავებით მსახიობისგან, რომელიც გვინდა არ გვინდა, სუბორდინაციულ სქემას დაქვემდებარებული ინსტრუმენტია, არამედ კრიტიკოსი, თავის ‘ხელოვნებას’, გნებავთ ‘ეპისტოლარული ხელოვნების’ (მაინცდამაინც უხერხულად რომ არ ჟღერდეს) დარგს - აზრობრივი კონსტრუქტივიზმით, აბსოლუტურად დამოუკიდებლად ქმნის, ამდენად, ის შესაძლოა იყოს, ერთგვარი დიეგესისის ავტორიც თავისი შემოქმედების პროცესში.

ფაქტობრივად, კრიტიკოსს ხელოვანისგან განსხვავებით სულ არ ევალება „ერთი ფიქსირებული ხედვის წერტილიდან“ კონსტრუქციების აგება თუ დეკონსტრუირება, არამედ, პირიქით, თავისუფალი, ანტი-მონოქრომული პროცესის ავტორია, და რაც შეიძლება ქრომატული სივრცეებით აგებს თავისი საქმიანობის მყარ ფუნდამენტს...

ერთი სიტყვით, რამდენადაც ანალიზატორის ხელობა, რამდენადმე კოლაბორაციას გულისხმობს სხვების შემოქმედებით საზღვრებთან, იმდენად არის დამოუკიდებელი თავისი საქმიანობის დიაპაზონში, იმიტომ, რომ ‘შემოქმედებითი სივრცის’ შექმნის მომენტში, მისი დამკვირვებელ-მეთვალყურე არავინ არის!

ხშირად ადამიანები მოსწრებულად შენიშნავენ ხოლმე, რომ: „კრიტიკა მეორეხარისხოვანია, მაშასადამე ხელოვნების დანამატი და ზედმეტიაო“ - დაახლოებით ამგვარი ფორმულირებები ფუნდამენტშივე მცდარი ხდომილობაა, ვინაიდან ხელოვნება და მით უმეტეს, ცოცხალი ხელოვნება, რომლის ერთ-ერთი უნიკალური გამოვლინება თეატრია, მომენტალური და ხანგრძლივი კვდომისთვის არის განწირული, თუკი ცოცხალივე რეაქცია არ ექნება (კრიტიკოსის მხრიდან). ფატალისტური რეზულტატისთვისაა განწირული... დიახ, ნამდვილად!
რამეთუ ცოცხალი სანახაობის / თეატრის არსი - ყოველ ჯერზე, ხელახლა აღმოცენებას გულისხმობს... დინამიკურია, მუდმივ-ცხოველმყოფელი, რეგენერაციულიც, მომენტალურად ითხოვს ცოცხალ რეაქციას - გაანალიზების თვალსაზრისით., რომ არ მოკვდეს და იგრძნოს საკუთარი სიცოცხლის გამართლება, ან სულაც დაეჭვდეს, არის კი <უპირობოდ დიდი მნიშვნელობის>(?!).

*Sculpture by Alessandro Puttinati “Paolo e Virginia”(1844).
*Photo of the 1972 “Brother Sun and Sister Moon” film by Franco Zeffirelli.