ხელოვნების ინტელექტუალიზაცია

მუდმივად რეგენერაციული ბუნების მქონე საშემსრულებლო ხელოვნებას სჭირდება ე.წ. ინტელექტუალიზაცია. თუნდაც იმიტომ, რომ არ იქცეს მასკულტურის შეუმჩნეველ ‘პატერნად’.

“ძალიან ძნელი არის შემოქმედების ინტელექტუალიზაცია შემოქმედი ადამიანისთვის…“ - თქვა საფრანგეთში მოღვაწე მშვენიერმა ქალმა კინორეჟისორმა ერთ-ერთ ინტერვიუში; ის, რისი აღიარებაც შიდა ბაზარზე <მოღვაწე ხელოვანებს> ესოდენ უძნელდებათ, თავისუფლად წარმოთქმა არ გაუჭირდა ნინო კირთაძეს.

ჩემი დაკვირვებით, <ინტელექტუალიზაცია> არ იდენტიფიცირდება მშრალი, გნებავთ, მსუყე კონოტაციით. ნებისმიერი ტიპის ცენზურას დაუქვემდებარებელი, დისტანცირებული პოზიციიდან რეფლექტორული გაანალიზება არის ინტელექტუალიზაცია. ან იქნებ, ყველაზე მარტივი დეფინიციით გულისხმობს, ხელოვნების ნიმუშის სხვის მიერ ინდივიდუალურ ინტერპრეტაციულ ვარიაციებს; თუმცა, იმ ქართულ ‘პოსტ-პოსტმოდერნულ’ რეალობაში, სადაც ჯერ კიდევ ვერ გავცდით საკუთარი სახელი და გვარის შექების კონტექსტში ამოკითხვას/გაჟღერებას, რთულია მოსთხოვო <ღვაწლმოსილ თუ ჯერ არც იმდენად დიდზე ღვაწლმოსილ ხელოვანებს> სერიოზულად მსგავს საკითხზე დაინტერესება. (საერთოდ დიდად მეეჭვება, ამ ნარცისული კომპლექსისგან / საკუთარი თავის ქებას რომ მოიცავს ოდესმე გათავისუფლდნენ!).

ხშირად მოსწრებულად აღნიშნავენ ხოლმე, რომ ‘კრიტიკა, ამ კონკრეტულ შემთხვევაში, იგივე ინტელექტუალიზაცია მეორეხარისხოვანია, შესაბამისად ხელოვნების დანამატი და ზედმეტიაო...’

ამგვარი ფორმულირებები ჩანასახშივე მცდარი ხდომილობაა, ვინაიდან, ხელოვნება, მით უმეტეს, ცოცხალი ხელოვნება, რომლის უნიკალური გამოვლინებაა ყველანაირი სტილის თეატრი - მომენტალურად მკვდარი სიცოცხლისთვის (ე.ი. უსიცოცხლობისთვის) არის განწირული, თუკი ცოცხალივე რეაქციას არ დაიმსახურებს ინტელექტუალიზაციის თვალსაზრისით(!).

​

ნებისმიერი შემოქმედებითი სტრუქტურა თვით-დეტერმინაციულად ყოველთვის ითხოვს რამენაირ რაციონალიზაციას. და იმისთვის, რომ ამ ტექსტმა არ მიიღოს სხვადასხვა ავტორების თეზების კალკირებული სტრუქტურა, მხოლოდ ორი ერთმანეთისგან რადიკალურად განსხვავებული შემოქმედის მაგალითს მოვიყვან პოსტულატად: მე-20 საუკუნის ერთ-ერთი ნიშანდობლივი ფილოსოფიური მიმდინარეობის „სიცოცხლის ფილოსოფიის“ ერთგვარი დემიურგის, ფრიდრიხ ნიცშეს მოსაზრებათა უმოკლესი სინთეზით; ადამიანის სიცოცხლეს კარდინალურად განსაზღვრავს ამბივალენტური ბუნება, მაშასადამე, თავად შემოქმედება, რომელიც ადამიანის სიცოცხლის მნიშვნელოვანი ნაწილია, დიონისური და აპოლონური საწყისის ერთობლიობას მოიაზრებს; დიონისური საწყისი არის ადამიანის კავშირი ბუნებასთან, რომელიც შიშზე და თრობაზე დაფუძნებული, შეიძლება ითქვას, მერყევი ცნობიერებაა, ხოლო აპოლონური საწყისი კი, მწყობრი, ჰარმონიული, ძალასა და მშვენიერებაზე კონცენტრირებული ცნობიერება. არცერთი არ არსებობს უერთმანეთოდ, ორივე კორელაციაში თანაარსებობს. მაშასადამე, დიონისურ (ჩემი სიტყვებით) ვულგარულ სიმძიმეს ამსუბუქებს აპოლონური ესთეტიზაციისა და რაციონალიზაციის უნარი...

იტალიური ნეორეალისტური კინოს უბადლო ნიმუში, მიქელანჯელო ანტონიონის “წითელი უდაბნო“ (1964) _ მონიკა ვიტის ჯულიანას დაუვიწყარი კინოროლით, შესანიშნავად არტიკულირებს ინდივიდის ეგზისტენციალური კრიზისის დუალურ გამოვლინებას; მასკულინური და ფემინური ფსიქოტიპების ჰიპერბოლიზაციას რეალობისა და ირეალურობის მიჯნაზე, ან სულაც ტექნოკრატიული ინდუსტრიალიზაციის მომშხამავ გავლენას ცოცხალი ბუნების წინაშე... ფაქტობრივად, გვაჩვენებს ადამიანის სიცოცხლის უწყვეტ ანტინომიას.

ამდენად, ყოველი თეატრალური თუ არათეატრალური სახელოვნებო აქტი, როგორი <ორთოდოქსული კონვენცია, ან იატაკქვეშა სიგიჟეც> არ უნდა ჩანდეს სტილურად, მექანიკურად ითხოვს ინტელექტუალიზაციას, უმთავრესად იმიტომ, რომ იდენტიფიცირდეს რელევანტურად!..

​

ცოცხალი ხელოვნების პერცეფციული სული, (დამეთანხმებით) ავტომატურ თანამეგობრობაშია კოგნიტიურ ცნობიერებასთან.

ხოლო, ხელოვნებაა დიონისური, მისი ინტელექტუალიზაცია კი აპოლონური, თუ პირიქით - აი, ეს ყველამ თავად გადაწყვიტოს.

​

P.s. ობიექტური სამართლიანობისთვის, აქვე ისიც ვთქვათ, რომ ძალიან ძნელია ქართულ რეალობაში ყველაფერს, რასაც ხელოვნებად ასაღებენ ავტორები და ავტორების გულშემატკივრები - გაიმეტო ჩვენს მიერ არაერთგზის ნახსენებ ინტელექტუალიზაციისთვის, როგორც ასეთი.

ბერსერკების რიტუალებისგან დისტანცირებული „შინ“

არლეკინი: <მე კი სულ იმას ვფიქრობ, თუ რატომ დავიდა სიყვარულის გულისთვის თავის მოკვლის სტატისტიკა ნულამდე? რატომ აღარავინ იკლავს თავს სიყვარულის გულისთვის? ხომ იყო დრო, როდესაც ხალხი სიყვარულის გულისთვის თავს იკლავდა? ხომ იყო დრო, როდესაც ეს ჯერ კიდევ რაღაცას ნიშნავდა, ეს, სიყვარული.>

​

„ბერსერკების“ მესამე ნაწილის ფუნდამენტური ამოსავალი წერტილია, სწორედ ეს თვითირონიული, ესოდენ სარკასტული ფრაზა _ სიყვარულისთვის თავის მოკვლის სტატისტიკის გაქრობას რომ შეგვახსენებს. იმპროვიზაციულ-სპონტანური ნაზავით შექმნილი უწყვეტი აზრთა ნაკადის ერთგვარი რეფრენია, რომელიც ირონიულ კონტექსტთან ერთად, კრიტიკული ინტონაციით ჟღერდება; სიყვარულისთვის თავის მოკვლის სტატისტიკა თუ ნულამდეა დასული, ესე იგი _ დიდად არც არავის უყვარს ერთმანეთი _ აი, ამ პათოსით!

„ბერსერკების“ ეტიმოლოგია მომდინარეობს ძველგერმანული სიტყვისგან „berserkr” - მოიაზრებიან მეომრებს, რომლებიც ბრძოლაში შესაშური ამტანობით და ტკივილისადმი უგრძნობლობით გამოირჩევიან. ბერსერკები ფონეტიკურად ჰგავს ქართულ ნიღბების იმპროვიზაციულ თეატრ “ბერიკაობას“, ხოლო ფიზიკური მოქმედების პარტიტურით კი მეტად უახლოვდება იტალიურ ნიღბოსანთა იმპროვიზაციულ სახალხო თეატრ „კომედია დელ’არტეს“.

​

რაფინირებული კონდენსირებით მოწოდებული სოციალურ-ფილოსოფიური კონოტაციის მქონე ტექსტები, გალექსილი მონაკვეთები თუ არსებული სოციო-პოლიტიკური მანკიერებანის ირონიზირებული მხილება არის, რეჟისორისა და მსახიობების, როგორც ინტელექტუალურ/შემოქმედებითი, იმდენად, იმპროვიზაციული ქმედითობის - რეტროგრადული შტამპებისგან თავისუფალი რეფლექსია!.. საიდანაც, კომედია დელ’არტეს არლეკინიც გვეკონტაქტება და უშუალოდ ჩვენი დროის გაშარჟებული ხატების აჩრდილებსაც მსუყედ შეიგრძნობთ.

ბერსერკული, მე ვიტყოდი, თვითნაბადი ვერბალიზაცია, ინტონირება, ხმის მოდულაციები, უმშვენიერეს სპონტანურობის საბურველში რომ ლივლივებს საათნახევრის მანძილზე, აკუსტიკურად უწყვეტ ‘მელოდიურ ანტურაჟად’ აღიქმება _ პოლიტონური მუსიკალური არანჟირების კვალდაკვალ. აბსოლუტურად რიტმულია, თითოეული ბერსერკის, ხან ზლაზვნითი, ხან კიდევ აჩქარებული სხეულებრივი ქმედება.
 

ბერსერკული კონცეპტის ავტორები, რეჟისორი და მსახიობები „ბერსერკები: შინ“-ის ფარგლებში დისტანცირდებიან თავიანთ კონცეფციასთან, შესაბამისად, ამგვარი ფორმით, ისინი ახდენენ საკუთარი თავის თვითირონირებასა და კომენტირებას ერთდროულად.

ინსცენირების ავტორი და რეჟისორი: გიორგი ჯამბურია. მუსიკალური ხელმძღვანელი: ზურაბ ბაბუნაშვილი. კოსტიუმების მხატვარი: მათე ხიდეშელი. განათება: აჩი არგანაშვილი./ მონაწილეობენ: ნინი იაშვილი, მათე ხიდეშელი, სოფიკო გვიმრაძე, შალვა დევდარიანი.

უპირობო გულწრფელობა, სილაღე, ირონიზირებული კრიტიციზმი, მსუბუქ რომანტიზმთან კორელაციაში მყოფი მელანქოლიურობა - ბერსერკების ტექსტების ხმოვანებას კიდევ მეტ მიმზიდველობას სძენს!..

​

ბერსერკების მშვენიერი <პროსოდიები> აკუსტიკური თვალსაზრისით, წარმოდგენა-პერფორმანსის ბგერათა განყენებულ სპექტრს ქმნის; რომლის უწყვეტი მელოდიურობა ენერგეტიკულ მუხტს ინარჩუნებს პირველი წამიდან დასკვნით წამამდე.
მათე ხიდეშელის არტიკულაციური ლაფსუსით არაერთხელ განმეორებული: „რა გამოვტოვე?! აი, რა გამოვტოვე?!“ ნიშნავს იმას, რომ ეს თუ გამოტოვეთ და არ ნახეთ მომავალ სეზონზე, ესე იგი, თქვენ ძალიან ბევრს გამოტოვებთ(!). მით უმეტეს, როგორც გიორგიმ მითხრა: „ბერსერკები გრძელდება, კიდევ რამდენიმე სპექტაკლის იდეა უკვე არსებობს, პროექტის ხასიათიდან გამომდინარე დასასრული როდის და როგორი იქნება არ არის განსაზღვრული.“

სრულიად გასაგები ანოტაცია აქვს სპექტაკლს, მაშასადამე, ყოველი განმარტება სრულ სინქრონშია წარმოდგენის პრაქტიკული განხორციელების ასპექტთან:

​

<„შინ“ თეატრალურ პროექტ „ბერსერკების“ ახალი, ექსპერიმენტული ნაწარმოებია, რომელიც არ არის „ბერსერკული რიტუალების“ ციკლის ნაწილი (მაგალითად, ბერსერკები I-მისია და ბერსერკები II-მზიანი მხარე). „ბერსერკები: შინ” პროექტის პირველ ორ ნაწილში გამოჩენილ ბერსერკებს სხვა კუთხიდან წარმოგვიჩენს. ამ შემთხვევაში მაყურებელს საშუალება ეძლევათ ბერსერკების „შიდა სამზარეულოში“ შეაბიჯონ და ნახონ როგორები არიან ბერსერკები „შინ“, ანუ მაშინ, როდესაც ისინი ბერსერკულ რიტუალებს არ აწყობენ. „ბერსერკები: შინ“ არის ერთგვარი სპექტაკლი-ლაბორატორია, რომლის ტექსტი რეჟისორმა და მსახიობებმა ერთობლივად შეიმუშავეს. სპექტაკლი ჩვენს რეალობასთან ერთგვარ დაუსრულებელ დიალოგში იმყოფება და ამრიგად ყოველი წარმოდგენა განახლებული და განსხვავებული სახით გათამაშდება ხოლმე.>

 

...და მაინც, მე ჩემი მხრივ მსურს ვკითხო კომედია დელ’არტეს ე.წ. ვენეციის კვარტეტიდან უსაყვარლეს არლეკინს:

<რატომ აღარავინ იკლავს თავს სიყვარულის გულისთვის> არლეკინ?!..

"მსხვერპლნი" - რუსთაველის თეატრში

 

თეატრალური ხელოვნების ნებისმიერი პროდუქტი, ჩემი მოკრძალებული აზრით, უმთავრესად კი დაკვირვებით - ზედმიწევნით სპეციფიკურთან ერთად, ერთგვარად ბინარული კონსტრუქციის შემცველია... შეიძლება ითქვას, რომ ორგვარად აღქმადია სუბიექტებისთვის.,

<ცენტრალიზებულად> და <პერიფერიულად> აღქმადი. ცენტრალიზებულში მოვიაზრებ: ემოციების მაპროვოცირებელ საშემსრულებლო აქტს; სახელდობრ პერიფერიულად აღვიქვამ: ინერტულობის მაღალი დოზის გამომწვევ, მაშასადამე, ემოციებისგან სრულად დამშრალ საშემსრულებლო აქტს.

ზოგჯერ რეჟისორებს ესოდენ უმართლებთ ხოლმე, როცა მასალა, ანუ დრამატურგიული და სამსახიობო არსენალი საინტერესო და მაღალპროფესიულია; ამ დროს მაყურებლისთვის არამომაბეზრებლად ასატანი შედეგი დგება, შესაბამისად ავტორი-რეჟისორისთვის მომგებიანი რეზონირების ხარისხი(!).

ჩვენს ქვეყანაში, ბოლო დროს არსებული საზოგადოებრივი აზრის პოლარიზებისა და ცალსახა დიქოტომიის შედეგად, ნორმირებულ დოგმად ჩამოყალიბდა, როგორც ვირტუალურ სამყაროში, ისე სოციალურ ცხოვრებაში - ‘ბულინგის ახალი სახეობა’ შემდეგი ფრაზირებითა და კონოტაციით: “ამ მძიმე დროში კარგად ყოფნა და მხიარულება არაფრით შეიძლება! ჩვენ ყველა ქვესკნელში მივექანებით და ვერაფერი გვიშველის! რა დროს „ამის“ დროა, ნუ, სცოდავთ!“.

არა და, ფილოსოფიის უმთავრესი დისციპლინები, გნოსეოლოგია, ონტოლოგია და აქსიოლოგია, ზუსტად რომ ადამიანის <სამყაროში კარგად ყოფნას> მოიაზრებს. ამავდროულად, სხვადასხვა პლურალისტური იდეოლოგიაც სწორედ ანთროპოცენტრულ ფუნდამენტს დეკლარირებს საერთო ჯამში(!).

როგორც ფრივოლური, ისე პიეტეტური, ან რამენაირი, შუა, გარდამავალი ხელოვნების დრო ყოველთვის არის და ამას ვერავინ, ვერავის, ვერასდროს აუკრძალავს. ვერც კანონის დონეზე, მათ შორის. და ვერც ირაციონალური ზებუნებრიობით-(ოდნავი ირონიით).

რუსთაველის ეროვნული თეატრის ექსპერიმენტულ სცენაზე ჩანიშნული პრემიერა, დეკემბრის შუა რიცხვებიდან 2025 წლის იანვრის მეორე ნახევრისთვის გადაიდო. რეჟისორი გიორგი კაშია, დავით კლდიაშვილის მოთხრობის “მსხვერპლის“ ინსცენირების მოტივებზე ერთმოქმედებიან სპექტაკლს დგამს. მონაწილეობენ: მანანა აბრამიშვილი; ბუკა თოლორდავა; ნინო არსენიშვილი; მიხეილ არჩვაძე; მანანა გამცემლიძე; დავით კვირცხალია; ნანა ლორთქიფანიძე; რუსკა მაყაშვილი; ირაკლი მაჭარაშვილი; მარიტა მესხორაძე; ედმონდ მინაშვილი. მხატვარი: ანა ბერიშვილი.

ინსცენირების ავტორი და მუსიკალური გაფორმება: გიორგი კაშია. სპექტაკლში შესანიშნავად ისმის რობი კუხიანიძის“ტაია“. აი, ზუსტად ისეთივე ორგანული ეფექტურობით, როგორც მის სხვა სპექტაკლში „ირინეს ბედნიერება“ ქართული სიმღერა „ტიკები“.

 „მსხვერპლნში“ ასევე ჟღერს კომპოზიტორ ვაჟა აზარაშვილის კომპოზიცია. (ნიკა ნიკვაშვილის შესრულებით)

კაშია სათეატრო ბაზარზე გამოჩნდა, როგორც ეროვნული დრამატურგიისადმი ტოლერანტული, ანუ დისკომფორტს არ უქმნის წინა საუკუნეში მოღვაწე ქართველი მწერლის მასალაზე მუშაობა. უფრო ზუსტად კი, დიდად „არ ტეხავს“ ძველ ქართულ მასალაზე მუშაობა და ეს ნიშანდობლივია, როდესაც „მეინსტრიმული” (ან „მეინსტრიმულთან“ ოდნავ მიახლოებული) ფერხულის მორჩილი მიმდევარი არ ხდები და ძველი ტექსტების ამეტყველებაც არ გესირცხვილება ამ დროის კონტექსტთან მიმართებაში.

​

დადგმის ავტორმა მკაფიოდ განმიმარტა; „ჩემი კლდიაშვილის მიმართ ინტერესი და სიყვარული, რეალურად ძალიან დიდი სევდის დემონსტრირების შესაძლებლობაა. მე მინახავს ყველა პერსონაჟი რეალურ ცხოვრებაში, შესაბამისად ყველა პერსონაჟის გადაწყვეტილება, რომელიც ჩემს კონცეფციაშია რეალურია. როგორც კლდიაშვილი არ იგონებდა მათ. სადამდე მიჰყავს სოციალურ მდგომარეობას ადამიანი?! და როგორი ღირსებით ჩადის დიდ უღირსობას... ეს ყველაფერი იმერეთში ვნახე. როგორც კლდიაშვილს, მეც მებრალებიან ისინი და არასოდეს დამიცინია.
უშუალოდ ამ სპექტაკლში კი ერთ კონკრეტულ მსხვერპლზე არ მილაპარაკია. ბატონ რობერტ სტურუასთან დიალოგის დროს, მან მითხრა, რომ აქ არ არის ერთი ადამიანი „მსხვერპლი“, არამედ ყველა „მსხვერპლია“. აქედან მოდის სპექტაკლის სახელწოდების ინსპირაცია და დავარქვი „მსხვერპლის“ ნაცვლად <მსხვერპლნი>“.

აქვე ისიც ვთქვათ, რომ მაინცდამაინც პანაცეა ვერ არის თანამედროვე სათეატრო ტექსტი, როცა ვერც ავტორი იაზრებს ბოლომდე რას წერს, ან რას უკვეთავენ - „რეალობასთან ზედმიწევნით რო ახლო იყოს აქტუალური“ და ვერც ამ ტექსტის დამდგმელი იაზრებს მაინცდამაინც <პერფექციონისტულად> როგორი ფორმით დადგას, „რო აქტუალურში ჩაჯდეს“ ზედმიწევნით.
მოკლედ, ახალგაზრდა რეჟისორებში გიორგი კაშია ერთ-ერთია, ვინც ეროვნული დრამატურგიის აპოლოგიას ცდილობს თავისი საქმიანობით თავსმოხვეული „სნობიზმის“ გარეშე.

თეატრალურის სასწავლო თეატრში განხორციელებულ სპექტაკლში „ბერნარდა ალბას სახლი“ - კაშიას რეჟისურაში ვრცლად გავამახვილე ყურადღება - ქალთა ემანსიპაციის შეუძლებლობაზე. ამ კონკრეტულ შემთხვევაში ქალის ბედის, ქალთა უფლებების კონტექსტში განხილვა ნაკლებად მაინტერესებს. გაცილებით საინტერესოა, მანანა აბრამიშვილისა და ბუკა თოლორდავას, დედა-შვილს (ფეფენასა და ნიკას) შორის არსებული ტანდემური კოლიზია. დადგმაში დემონსტრირებულ დედა-შვილს შორის მსგავსი ავადმყოფური <დამოკიდებულების> რეციდივები არც ისე იშვიათობაა, როცა დედა აბსოლუტურად მბრძანებლობს შვილზე. შვილიც დამყოლი და შეშინებულია. მუდამ დედის კალთას ამოფარებული არაინფანტილურ ასაკში, კვლავ ინფანტილურად და უსუსურად, უმწეოდ დარჩენილი, შებორკილი(!). ამ დროს, ფსიქოთერაპიული თვალსაზრისით ძალზე საინტერესო დამოკიდებულებითი/ადიქციური მოცემულობა იქმნება., ორივე „მსხვერპლი“ - დედა-შვილის - ერთმანეთთან ავადმყოფურ სინერგიაშია და ერთმანეთს კვებავენ. კვებავენ <მჩაგვრელისა> და <მარიონეტის> პოზიციიდან.

​

ვინ არის „მსხვერპლი“, როგორც ასეთი?! არასტაბილურ, საფრთხეების შემცველ გარემოში და ორმაგი სტანდარტებით გაჯერებულ მოწყვლად სოციუმში?! მთლიანი საზოგადოება, თუ ცალკეული პიროვნებები, ან იქნებ, ყველა კონსტრუქტია ერთმანეთთან კინეტიკურ კავშირში(?!), ერთდროულად ზემოქმედებენ ერთმანეთზე და ასე გვევლინებიან <მსხვერპლის> ფსიქოტიპის პარადიგმაში.

კლდიაშვილის დრამატურგია მსუბუქი ირონიზებით იკვლევს ოჯახურ კონფლიქტებში მიჯაჭვულობების პერვერსიულობას. მაშასადამე, კვეთავს კარდინალური აფირმაციებით არსებული საზოგადოებების მახასიათებლებს, იქნება ეს; იმერეთის პატარა სოფელი წინა საუკუნეში, თუ 2025 წელს რომელიმე ქალაქის ან დაბის მაცხოვრებლების მენტალური სტრუქტურის კომპლექსურობა და სხვა მასტიმულირებელი ნიშნები.

🔴მაძიებლის გზა; #მათემაყაშვილი🔴

 https://m.youtube.com/watch?v=jz5DtxINxFY

🔴პიროვნული განვითარება; დრამის სამკუთხედი; ბავშვობის გავლენა; დამოკიდებულებები🔴

https://m.youtube.com/watch?v=2EUJUTO8PfQ

🔴მიჯაჭვულობა; არაცნობიერი; პირადი საზღვრები...🔴

https://m.youtube.com/watch?v=VP4mmO5gT8Q&t=2941s

„სირანო უნდა მოკვდეს“ - ახალ თეატრში

ედმონ როსტანის „სირანო დე ბერჟერაკის“ თავისუფალი ადაპტაციის მიხედვით დადგმული სპექტაკლი, ქვესათაურით „სირანო უნდა მოკვდეს“ შემოგვთავაზა ახალმა თეატრმა 1 ნოემბერს თეატრში მისულ მაყურებელს. თარგმანის ავტორია - ირინა ბაგაური; პიესისა და დადგმის ავტორი - ლეონარდო მანძანი და როკო პლაჩიდი; მხატვარი - ჯუზეპე სტელატო; კოსტიუმების მხატვარი - გრაციელა პეპე, დავით გევორქოვი; მუსიკა - ალესანდრო ლევრერო, ფრანკო ვიზიოლი, ერეკლე გეწაძე; ტექნიკური რეჟისორი - ეკატერინე გაბაშვილი; განათების მხატვარი - მიხეილ ბაქრაძე, ოთარ კალანდაძე; ხმის რეჟისორი - კახა ხოშტარია, ბაჩო შუბითიძე-ხატიაშვილი;

სრულიად შესანიშნავი ცოცხალი მუსიკალური შესრულება ერეკლე გეწაძეს ეკუთვნის, რომელზეც ქვემოთ ვრცლად დავწერ.
ლეონარდო მანძანის სპექტაკლს „დიდების კედელს“ არაერთგვაროვანი რეაქციები ხვდა წილად შარშანდელ ფესტივალ GIFT-ზე, რომელიც თუმანიშვილის კინომსახიობთა თეატრში გათამაშდა.

„სირანო უნდა მოკვდეს“ - თუმცა, აქ არ ელოდოთ ტრადიციული რომანტიკული პათოსის მქონე ტრივიალური სიყვარულის ისტორიის გათამაშებას, ეს არის ძირითადად მუსიკალური დივერტისმენტებით აგებული სპექტაკლი-პერფორმანსი, სადაც რეჩიტატივებს უჭირავს მუსიკალურ-ვერბალური სეგმენტის უმთავრესი ნაწილი., და სადაც, სიყვარულის ენიგმატურ ძალმომრეობას ერკინება დიდი ცხვირი და მჭევრმეტყველება, ხოლო, მეორე მხრივ კი, სილამაზე და მჭევრმეტყველების უუნარობა., კი მაგრამ, რომელს თანაუგრძნობს მშვენიერი როქსანი სიყვარულით?!.. რომელ გასკონელს _ სირანო დე ბერჟერაკს თუ კრისტიან დე ნევილიეტს?! ან იქნებ, არცერთს...(?!)
ანა წერეთლის როქსანა ერთგვარად კონფერანსიეს ფუნქციას იღებს საკუთარ თავზე და ამბის მთხრობელიც ხდება დროდადრო მუსიკალური სპექტაკლის მსვლელობისას.

სასიყვარულო სამკუთხედის კონფიგურაციული განსაზღვრებით, მხოლოდ სამი გმირი დგას სცენაზე და ერთმანეთთან ფიზიკურ შემხებლობაში არ არიან. მანძანის კონცეფციის მიხედვით მათი ფუნქციური და ამავდროულად, ფიგურალური (ასე საჭირო) რეკვიზიტი <მიკროფონი> მთავარი მამოძრავებელი ინსტრუმენტია, რომლითაც მოქმედებენ.
წარმოდგენის პირველი მეოთხედი, უფრო კონკრეტულად კი, პერსონაჟ-სირანოს ანუ გივიკო ბარათაშვილის მიკროფონით ნათქვამი ერთ-ერთი პირველი მონოლოგ-რეჩიტატივი მთელი კონცეპტის ერთგვარი ხერხემალი უფროა, ვიდრე ამონარიდი, ანუ შემოთავაზებული „ამბიდან“ დისტანცირებული სათქმელი. ვგულისხმობ, სირანო-ბარათაშვილის ჰიპერაქტიური დინამიკითა და პასიურ-აგრესიული, შეპარულად სკაბრეზული, შეიძლება ითქვას ობსცენური ლექსიკით „კრიტიკოსების გაკენწვლას“. “უი, შენც აქ ყოფილხარ?! მე კიდევ შენი ბანძი რეცენზიების წერის პროცესში მგონიხარ ახლა...“

ამ მონოლოგით, ან შესაძლოა, უფრო მეტად „დიალოგით“ - მშვენივრად გაეთამაშა რეჟისორი მანძანი დარბაზში იმ მომენტში მსხდომ კრიტიკოსებს ილუზორულ-ამბიციური ინსინუაციით, ძალიან ორგანულად და დემოკრატიულად რომ ახასიათებთ ხოლმე პროფესიაზე ჩაციკლულ რეჟისორებს.

ცალსახად დარჩა შთაბეჭდილება, თითქოს და, სწორედ აღნიშნული პასაჟი იყო ცენტრალური სათქმელი წარმოდგენა-პერფორმანსის, ან გნებავთ, რაც გვინდა ვუწოდოთ, მაგალითად, მუსიკალური სპექტაკლ-კონცერტი.

სუმბურული დატვირთვით ქვეტექსტურ რეპრიზად გასდევდა სათქმელს, თითქოს რომელიმე შიდა ბაზარზე მოქმედი რეჟისორების დაბოღმილი აზრები იყო ერთდროულად აკუმულირებულ-სუბლიმირებული. (ოდნავი ირონიით) რაც, კიდევ ერთხელ ხაზს უსვამს, შინაგანად ლუზერის პოზაში მყოფი ადამიანის ლატენტურ სახეს.

მსახიობები ერთმანეთს ფიზიკურად არ ეხებიან, მაგრამ მცდელობა აქვთ დარბაზთან ყალბი ინტერაქციისა, განსაკუთრებით, ზუკა პაპუაშვილისა და ანა წერეთლის ზედაპირულ ქმედებებს პუბლიკასთან კომუნიცირების პროცესში. თუმცა, გივიკო ბარათაშვილი არ ერიდება რეაქტიულ, ან უფრო სწორია, თუ ვიტყვით, რეაქტიულთან მიახლოებულ თამამ კომუნიკაციას თავისი იარაღ-მიკროფონით რიგით მაყურებელთან. მაყურებელი უპასუხებს თავის ვერსიას და მსახიობი გივიკო კი იმეორებს მიკროფონში იმას, რაც წინასწარ აქვს ნასწავლი-რეპლიკა. ფაქტობრივად, ესეც ყალბი ინტერაქციის ერთი ნიმუშია, დიდად რომ არ წარმოადგენს ლაფსუსს მაყურებლისთვის, რომელიც დარბაზშია და პროფესიით არც კრიტიკოსია.

ღიმილისა და ხმამაღალი სიცილის მიუხედავად ეჭვი არ უნდა შეგვეპაროს, რომ მაყურებელი დიდად ტოლერანტული ვერ არის გულის სიღრმეში უხეში ინტერაქციული სიმულაციებისადმი, როცა კი მსგავსს ადგილი აქვს ნებისმიერ წარმოდგენაში. როცა მიზანია მაყურებლის დისკომფორტში ჩაგდება და არა ორგანულად პროვოცირებული კორელაციური იმპულსის გამოწვევა. ინტერაქტიურ შრეებს თეატრალურ ხელოვნებაში ძირფესვიანად იკვლევდნენ არტო, შეხნერი, გროტოვსკი, ჯუდით მალინა და ჯულიან ბეკი და კიდევ სხვა, რომელთა მუშაობის კვლევით-ლაბორატორიული სტილი ავტომატურად აგენერირებდა ცოცხალ ინტერაქციულ აქტებს და არა ფრიგიდულად სიმულაციურს!..
 

სპექტაკლის ანოტაციის მიხედვით, სირანო დე ბერჟერაკის გარდა, დანარჩენ ორ პერსონაჟს: კრისტიანსა და როქსანს სამი მსახიობი გაითამაშებს სხვადასხვა დღეს. 1 ნოემბრის შემადგენლობა იყო, ზუკა პაპუაშვილისა და ანა წერეთლის ტანდემი გივიკო ბარათაშვილთან. ისიც დაუფარავად უნდა ითქვას, რომ პრემიერის პირველ დღეს ვნახე სრულიად ბუნებრივად წარმოქმნილი იმპროვიზაციული მომენტებიც დარბაზთან _ შესანიშნავად რომ რესტრუქტურირდა კონცეფციასთან.

და ბოლოს, ერეკლე გეწაძის შესანიშნავი ნამოქმედარი სცენაზე: მისი უდიდებულესობა მუსიკა! საათნახევრის მანძილზე აბსოლუტურად თანაბრად ეფექტურად მჟღერი ტექნო-ვარიაციები ცალსახად ურელევანტურეს კომპონენტს ქმნის მთლიან სტრუქტურაში., მე ვიტყოდი, მუსიკა, არა მეოთხე, არამედ პირველი პერსონაჟიც კი არის, ჰიპ-ჰოპის ტემპო-რიტმზე აგებული რეჩიტატივების მელოდიურობის ფონზე.

მანიპულაციურად, სცენაზე მდგომ მსახიობებზე, მოყოლილ სასიყვარულო ამბავზე და სცენის ცენტრში წითელი ასოებით ამოტვიფრულ წანაწერზე _ <მიყვარხარ> _ არანაკლებ შესამჩნევი, მყვირალა და დომინაციურია DJ-ის ფუნქციით სცენის მეორე სართულზე მდგარი კომპოზიტორი.

მთელი სპექტაკლის მიმდინარეობის პროცესში, ის კოორდინირებას უწევს სცენაზე არსებულ კონფიგურაციას, წარმართავს ცოცხალი მუსიკალური ხმოვანებით სიუჟეტის ქრონოტოპოსს და ქმნის დაუვიწყარ ატმოსფეროს!..

ფოტო: ანუკა მაისურაძე
 

„ეს არ არის ომი - ეს რაღაც სხვაა“

 

2 ივნისს, საღამოს რვა საათზე _ 2024 წლის სეზონის მიწურულს, თეატრალურმა კომპანიამ „ჰარაკი“ მეოთხედ წარუდგინა მაყურებელს პერფორმანსი „ჰა“.
30 წუთიანი მონოპერფორმანსის ღერძია მსახიობი ანანო მახარაძე, რომელიც თავდაუზოგავი, უშრეტი ენერგიით, ზედმიწევნით სანიმუშოდ ახორციელებს რეჟისორის, სანდრო კალანდაძის იდეურ ჩანაფიქრს, დრამატურგ მარიამ მეღვინეს(მეგვინიტე) მიერ შექმნილ ტექსტზე დაყრდნობით. თავიდანვე აღვნიშნოთ, რომ მთლიანმა სტრუქტურამ (თავისი სუნთქვითი ტექნიკებით) ასოციაციურად გამახსენა მსოფლიო თეატრალურ ასპარეზზე მოღვაწე რეჟისორების სტილური მახასიათებლები; თუმცა აქ და ახლა, ჩვენ გვაქვს არა ამ გლობალურად ცნობილი რეჟისორების ნამუშევარი, არამედ ქართველი ავტორების მიერ შექმნილი ატმოსფერო, ენერგეტიკა, შეგრძნება და იმპულსი, რომელიც მხოლოდ მათი საკუთრებაა. ის მომნუსხველი, გამყინავი, ენერგეტიკულად იმპულსური ფლუიდები, რაც პერფორმანსმა წარმოშვა მაყურებელში მხოლოდ მათგან დაიბადა. (მხატვარი: თამრი ოხიკიანი / ვიდეო: მარიამ კალანდაძე / მუსიკა: ქვემო აბზაცში).

შიშველი ქალის სხეული, დისციპლინური კონცენტრირებით მიღწეული ნევროტული ხმა, მკვეთრი ხმის ტემბრი, ინტენსიური ვერბალური ექსპრესიულობა. თითქმის სტატიკურ პოზაში მყოფი ქალის სხეული, რომელიც დარდობს, მოთქვამს, ტირის, პოლიტიკურ-სოციალურ და ერთდროულად მულტიკულტურულ ასპექტში - ადამიანის ეგზისტენციალურ სატკივარს; სატკივარი, როგორც საყოველთაო, ყველას <ხმა> შესაძლოა მოიცავდეს არა კონკრეტულ პრობლემას, არამედ, პრობლემათა მთელ სპექტრს. ცალსახად ხაზგასასმელია ის მომენტი, რომ სიშიშვლე, როგორც ასეთი, მონოდადგმაში <ჰა> არ აღიქმება შაბლონურ სქემად - „სიშიშვლე სიშიშვლისთვის“. არამედ, კონცეფციური სტრუქტურის ავთენტური ნაწილია, ერთგვარად, კონცეპტუალური ‘რედიმეიდის’ მსგავსი, რომელიც ამ პერფორმანსში არ გვაღიზიანებს, არც არაესთეტიკურ ზეგავლენას ახდენს დამკვირვებელზე. მიუხედავად იმისა, რომ შევთანხმდეთ, განურჩევლად ‘მრწამსისა’, აბსოლუტურად ყველასთვის თვალწარმტაცია ესთეტიკური სხეული. ანანო მახარაძეს, გარდა იმისა, რომ ცნობილია, როგორც ნიჭიერი ახალგაზრდა თაობის წარმომადგენელი მსახიობთა მრავალრიცხოვან ინტეგრალში - უნაკლო სხეულიც აქვს, ამავე დროს.

შიშველი სხეული, როგორც სტრუქტურის ინტენცია, ე.ი. არსი, აირეკლავს/გამოხატავს ლოკალური პრობლემატიკიდან პროეცირებულ მაკრო პრობლემათა ობსტრუქციულ ჯაჭვს. სხეულს, როგორც რუდიმენტს შემოსძარცვია ტანისამოსი; ტანისამოსი ერთგვარი თავშესაფრის ფუნქციის მქონეა ადამიანის სხეულისთვის(!). უსახლკარო, უმწეობამდე მისული, ახალშობილი ბავშვივით ტირილში _ დედის რძისა და ალერსის გარეშე რომ ვერაფრით გადარჩება; ნიჰილიზმს მინდობილი, მაგრამ, ამავდროულად, უკიდურესად რეაქციონერული, სისასტიკემდე მისული, მტკიცე, მძლავრი ხმით და მწყობრი კონტრაპუნქტით წელში იმართება სხეულის სიშიშვლე პერფორმანსის ბოლოს და თამამად უშვერს მკერდს, როგორც მენტალურ, ისე სოციალურ-პოლიტიკური წინააღმდეგობების უწყვეტობას; მენტალურ ომს!; ბუკვალურად ომს! მაინც შეუპოვრად მტკიცე და მაინც სწორხაზოვნად არა-კაპიტულანტური!..

მონო-პიესის ან იქნებ, მონო-პერფორმანსის ერთგვარი ეპილოგი: ისტერიული გოდების, ხმამაღალი მინორულების შემდეგ, მსახიობის ხმა ვარირდება მელოდიაში - მელოსის მსგავს ნაზ წამღერებად. დასკვნით აკორდად კი, კვლავ მიზანმიმართულად რეაქციონერულ ტონალობაში, ბასრი ჟღერადობის მინი ტირადა მთავრდება სიტყვებით; <იკრიბება, იკაზმება!>
„იკრიბება, იკაზმება“ - არაერთხელ სწრაფი თანმიმდევრულობით გაიჟღერებს კომპოზიტორ, ანი ზაქარეიშვილის მუსიკის ფონზე. ნერვულ დაბოლოებამდე ცოცხალი, კონტროვერსიულად დესტრუქციული მუსიკალური ფონი სრულად გადაფარავს და შთანთქავს პროტაგონისტის სრულყოფილ სხეულს, ხმას, სიტყვებს... სინათლე მუსიკის ხმამაღალ რეგისტრთან ერთად თანდათან მინავლდება და ბოლოს შთაინთქმება თვალთახედვიდან. შთაინთქმება პერფორმანსის იდეაც, მსახიობის ხმაც, სხეულიც და მთლიანი სათქმელიც...(!)

პერფორმანსის ტექსტუალური ნაწილის ბეჭდურ/ელექტრონულ ვერსიას რომ გავცნობოდი საშუალება არ მომცემია, თუმცა, ნიშანდობლივად აღსანიშნია - ტექსტის პირველადი მოსმენისას პოლიტიკურ-ფილოსოფიური შრეების ‘ფრაზირება’ ისე, რომ ტრივიალურ „სამიტინგო ლოზუნგებად“ არ ჟღერდება, რისი დიდი საფრთხეც დგას დღევანდელ თეატრში. მაყურებელსაც უნდა ჰქონდეს თავისუფალი არჩევანის უფლება, როცა თეატრში მოდის მთლად ‘მიტინგის ინსცენირება’ არ დახვდეს!

ვერც იმ ფაქტს ავუვლი გვერდს, რაც პერფორმანსის გათამაშებამდე თეატრ <ჰარაკიში> ერთ ახალგაზრდა გოგო-მაყურებელს შეემთხვა: ავტობუსში აეკიდა შუახნის ნასვამი კაცი და თეატრამდე მოყვა, შემდეგ სკაბრეზითა და აგრესიით ითხოვდა თეატრში მასთან ერთად შემოსვლას: „ჰას“ არსი უმთავრესად ადამიანის გარშემო სისტემების მიერ შექმნილი დისკომფორტების არსენალია და ეს ინციდენტიც ერთ-ერთი ამ არსენალის შემადგენელი უხეში პწკარია. ისიც ვთქვათ, რომ, თუკი მგზავრობ მხოლოდ ფეხით A პუნქტიდან B პუნქტამდე, ან კიდევ, ტაქსით, თუ საკუთარი ავტომობილით და შეხება არასდროს გაქვს საზოგადოებრივ ტრანსპორტთან - აზრზეც არ ხარ იმ სოციუმის პრობლემატიკის შესახებ, სადაც თანაარსებობ! ვერაფრით ვერ გექნება ტოტალურად პერვერსიულ გარემოზე ადეკვატური პულსაცია და მხოლოდ ილუზორულ წარმოდგენებში იარსებებ(!).

„შვეიცარიული ფლირტი“

 

სოციალურ-პოლიტიკური წინააღმდეგობებისა და აზრის გამოხატვის თავისუფლებას თითოეული ინდივიდი თავისებურად ახორციელებს., იქნება ეს, მწვავე სამოქალაქო პროტესტების ფონზე, თუ სხვა სახის კრიზისების დროს. ამის ერთ-ერთი გამოხატულებაა თეატრი, რომელიც სუვერენული, გავლენებისგან თავისუფალი და ლაღი პლატფორმა უნდა იყოს ინდივიდებისთვის, რათა თითოეულმა ინდივიდმა ამ კონკრეტულ სახელოვნებო სეგმენტში დასაქმებულმა - საკუთარი <მაიდენტიფიცირებელი პოზიცია> დააფიქსიროს. ამ ყველაფრის ერთი მაგალითი იყო, 1 მაისს, რუსთაველის გამზირზე არსებული მასობრივი ახალგაზრდული პროტესტის/#არარუსულკანონს მიმდინარეობისას, პარალელურ რეჟიმში საპრემიერო სპექტაკლის ბოლოს, თეატრში ათონელზე, რეჟისორი დავით თარბა სადადგმო ჯგუფთან ერთად, სცენაზე მდგომ მსახიობებს: ნინო ბურდულსა და ზუკა პაპუაშვილს საქართველოსა და ევროკავშირის დროშებით რომ შეუერთდა! ამ ჟესტით დეკლარირებულად გამოიხატა სამოქალაქო პოზიცია პროევროპულობასთან დაკავშირებით!.. მსახიობები ესთეტურად გაეხვიენ დროშებში, ხოლო მაყურებელი აღმაფრთოვანებელი, გულწრფელი ემოციით დაუზარებლად უკრავდა ტაშს.

მანამდე კი სცენაზე იყო: დაახლოებით საათნახევრიანი ქრონომეტრაჟის წარმოდგენა დეტექტიურ ჟანრში, რომელში გამოყენებული მუსიკაც (კომპოზიტორი: ნიკა კოხრეიძე) ჟანრობრივ დრამატურგიულ სტრუქტურასთან შესანიშნავად სინთეზირდა. თითქოს, ერთგვარი ’დინამიკური და ტონური მახვილის’ ფუნქციას ასრულებდა მუსიკა, ნინო ბურდულის ყოველი მახვილგონივრული პრეისტორიულობის თხრობის დროს და თხრობის შემდეგ. მხატვარი: ჯაბა ქურთიშვილი. ვიდეო პროექცია: ნიკოლოზ გაგლოშვილი. ფოტო: ნატა სოფრომაძე. პოსტერი: თამარ სამხარაძე.

„შვეიცარია“, ასე ჰქვია ჟოანა მიურეი სმიტის დეტექტიურ პიესას, რომლის სინოფსისი შემდეგნაირია: „თრილერის დედოფლად აღიარებული პატრიცია ჰაისმიტი შემოქმედებითი კრიზისით იტანჯება, უკვე ასაკშია და ავადაა. მან თავი შვეიცარიის ალპებში გამოიკეტა. ერთ დილას მწერალს მოსალოდნელი სტუმარი ეწვევა. სტუმარი ახალგაზრდა მამაკაცია, რომელიც მწერალთან გამომცემელმა გააგზავნა, რათა დაარწმუნოს დაწეროს მისი ყველაზე გაყიდვადი წიგნის სერიის ბოლო ნაწილი, რომლის მთავარი პერსონაჟიც რომანტიზირებული სოციოპოათი, მანიპულაციის ოსტატი და სერიული მკვლელი ტომ რიპლია. ნელ-ნელა ცხადი ხდება, რომ მომხიბვლელ სტუმარს, მწერალი შემზარავი მისიის შესასრულებლად ამზადებს.“
თარგმანი ეკუთვნის ქეთევან სამხარაძეს. ქეთევანს, როგორც რეჟისორს და როგორც რეჟისორ-დრამატურგს იცნობს სფეროთი დაინტერესებული პუბლიკა, თუმცა, აღსანიშნავია მისი მთარგმნელობითი მუშაობის მეორე პრეცედენტი, სწორედ ამ სპექტაკლში.
მისი თარგმანი, მე ვიტყოდი, ეფექტურად და ნიშანდობლივად ბასრად ხვდება ყურს, ამასთან ერთად ამახსოვრდება, რომელზეც სრულიად სამართლიანად აქცენტირებ მაყურებელი.
მცირეხნიანი, დეტექტიური, ფანტასმაგორიული ჟანრის ნაზავი, რეალობიდან ირეალურობაში მიგაქანებს ეპიზოდურად და პირუკუ!
ეს მომენტი, კი ცხადია არ ჩნდება მომენტალურად, სპონტანურად. ეს არის მუშაობის, ძალდაუტანებელი მუშაობის რეზულტატი... ჩემი დაკვირვებით, სპექტაკლი, მიუხედავად ჟანრული თავისებური სიმძიმისა, გვეუბნება, რამენაირად გვახვედრებს, რომ სცენაზე „სპარტანული“ სამუშაოს შიშნარევი ანარეკლი არ თამაშდება!..

ცალკე ხაზგასასმელია ორი მსახიობის ერთმანეთისგან ანტიპოდური გმირის მოქმედება სცენაზე; ნინო ბურდულისა და ზუკა პაპუაშვილის რბილი ქიშპობით გამოხატული ‘ფლირტი’, რომელიც ბოლოს ფატალურად სრულდება... სპექტაკლს წარმართავს ორი მოქმედი პერსონაჟი, რომელთა ასაკი და გამოცდილება არაერთგვაროვანია, და ეს ძალიან ბუნებრივია/დემოკრატიული. ორივე მსახიობი ინდივიდუალურ ფსიქო-ტიპაჟს ქმნის, როგორც საკუთარი სუვერენულობის ხმამაღალ მანიფესტაციას!..

ნინო ბურდულს სულაც არ სჭირდება ვინმე კრიტიკოსისგან ნასროლი პანეგირიკი, რადგან მის მიერ შექმნილი თითოეული როლი თეატრსა და კინოში პროფესიონალიზმზე მკაფიო პასუხია.
თარბას ამ კონკრეტულ სპექტაკლში, ბურდულის დიდხნიან გამოცდილებას ეპაექრება პროფესიულად ნორჩი, თუმცა, არადებიუტანტი ზუკა პაპუაშვილი, და ამას მშვენივრად ახორციელებს. დიახ, მშვენივრად!
ზუკა პაპუაშვილის გმირი არ იჩქმალება ნინო ბურდულის გვერდით, არამედ თანასწორუფლებიანად თანაარსებობს, არტიკულირებს, მოქმედებს და კლავს კიდეც. უმთავრესად, ნინო ბურდულის მაღალი პროფესიონალიზმის შედეგია, რომ „არ ჭამს“ პარტნიორს... აძლევს თავისუფალი მოქმედებისთვის მთელ არეალს, სასცენო სივრცეს. ეს არის დიდებული თვითნაბადი პროცესი, პარტნიორთან მუშაობის პროცესი., ვთქვათ, პროტაგონისტის ანტაგონისტთან მუშაობისა, ან ანტაგონისტთან პროტაგონისტის!..
დღემდე არაერთი თეატრის რეპერტუარშია სპექტაკლები, სადაც ცხადად ვხედავთ, რომ ერთი მსახიობის ენერგეტიკა, სამწუხაროდ ჭამს მეორე უსუსტესი მსახიობის უკიდურესად ‘მშრალ’ ენერგეტიკას. ჭამს როგორც ბუკვალურად, ისე ფიგურალურად! პროფესიონალი მსახიობის გვერდით სუსტი მსახიობი ნიველირდება, სამარცხვინოდ ჩანს წარმოდგენაში და ზოგჯერ გვებრალება კიდეც.

ზუკა პაპუაშვილის მიმზიდველი სხეული, ხმა, კინეტიკური ნიუანსები უმარტივებს ნინო ბურდულს როგორც ოსტატს, ჰარმონიულად დაუთმოს სივრცე ნორჩ მსახიობს პაექრობისთვის.,
აქვე ხაზგასმით აღვნიშნავ, რომ <სინორჩე> სულაც არ გულისხმობს ჩემს მიერ <ეიჯისტურ კალამბურს>, არამედ, როგორც ეპითეტია. ვფიქრობ, რომ <ახალგაზრდობა> ნებისმიერი ქმნადობის პროცესში, სწორედ პრეფერენციაა და არა დამაკნინებელი ფაქტორი!..